We staan op de schouders van onze voorouders.
Afrikaans gezegde.
Er wordt gezegd dat rond het begin van de maand november de sluier tussen de levenden ofwel de materiële wereld en de wereld van de overledenen / goden / heiligen / spirits ofwel de ‘andere wereld’ het dunst is en dat op deze dagen het contact met de andere wereld het gemakkelijkste tot stand kan komen.
Rituelen en feesten
Diverse mythen vertellen hierover en van oudsher hebben diverse culturen rond deze tijd rituelen die te maken hebben met ‘gene zijde’ in deze periode. De Kelten en Germanen vierden deze dagen feesten als Samhain. Het is de tijd van Halloween, Allerheiligen (1 november), Allerzielen (2 november) en de Dia de los Muertos (Mexicaanse dag van de doden). Al deze feesten hebben eenzelfde thema, namelijk de herdenking en eerbetoon aan de overledenen.
Samhain
De oude Kelten en Germanen vierden het begin van de winter en van het nieuwe jaar rond 31 oktober – de exacte datum verschilde per stam en per streek. De viering van Samhain (Keltisch Nieuwjaar) begint traditioneel bij zonsondergang op de avond van 31 oktober en duurt drie dagen.
Aangezien – volgens de Kelten – in deze periode de scheiding tussen de dodenwereld en onze wereld flinterdun is, geloofden de Kelten dat de doden tijdens Samhain weer op deze wereld aanwezig zijn en het de beste tijd is om de overledenen te herdenken en te eren. De voorouders worden tijdens dit feest verwelkomd met vuren buiten en binnen de haardvuren. Op Samhain wordt ook de tafel weer gedekt voor overleden gezinsleden. Er wordt een bord met servet op het altaar geplaatst om de overledenen welkom te heten en er wordt voedsel op het altaar geplaatst. Ook buiten kan er voedsel achter worden gelaten voor de doden.
Het was echter geen treurig feest, maar een vrolijk feest met amusement, entertainment, veel eten en veel drinken. Tijdens Samhain wordt het leven van de voorouders gevierd en worden ze betrokken bij de levenden. De voorouders worden geraadpleegd en ontvangen niet alleen voedsel maar ook geschenken. Eigenlijk een hele mooie manier om met overledenen om te gaan, hun plek te eren en hun gemis te verwerken.
Het is niet alleen een feest om overledenen te eren en te herdenken, maar een feest van alle geesten en natuurgeesten. Ook zij laten zich in deze periode zien.
Rond deze periode zijn de oogsten binnen gehaald en opgeslagen. Een deel van het vee wordt weer op stal gezet en een deel wordt geslacht om aan de voedselvoorraad toe te voegen om de winter door te komen. Het geslachte vlees werd ook geofferd aan de Goden, natuurgeesten en voorouders.
Samhain is dus ook een afsluitend oogst en slachtfeest en een dankzegging aan de Goden, natuurgeesten en voorouders voor de verworven oogst.
Halloween – All Hallow’s Eve, Allerheiligen avond.
Halloween is verbonden aan het Samhain feest. Ieren en Schotten die in de 19e eeuw naar de Verenigde Staten en Canada emigreerden namen het Halloween feest met zich mee, maar tegenwoordig wordt het door vrijwel iedereen ‘gevierd’ in de VS en Canada en is het feest ook weer terug naar Europa ‘gewaaid’.
Allerheiligen en allerzielen
Allerheiligen – op 1 november – is een christelijke feestdag. Op deze dag worden in de Rooms Katholieke kerk alle heiligen herdacht en vereerd. Tijdens Allerzielen – op 2 november – worden alle overledenen herdacht.
Begin november was er in Nederland ook een ‘feestdag’ in de agrarische sector. Dat was een dankdag voor de oogst. Deze vond plaats op de eerste woensdag van de maand.
Tot het begin van de 7e eeuw viel Allerheiligen op 13 mei. Maar om bij het volk meer acceptatie voor het christendom te verwerven, is het feest naar 1 november verschoven. Door het feest van de overleden heiligen op 1 november te vieren gevolgd door het feest voor alle overledenen (Allerzielen) op 2 november, vermengden deze christelijke feesten zich gemakkelijker met de oorspronkelijke tradities van het volk. Dat vergemakkelijkte het ‘zieltjes winnen’ door de kerk.
Dia de los Muertos
In Mexico en in minder mate andere landen van Midden Amerika vindt begin november de Dia de Los Muertos plaats. Een feest van 3 dagen waarin de doden worden herdacht en geëerd. Dit feest heeft zijn oorsprong bij de Midden-Amerikaanse indianen volkeren.
In veel aspecten lijkt het op Samhain. Ook hier is het geen droeve gebeurtenis, maar een vrolijk feest. Ook hier worden altaars gemaakt voor de overledenen, waarop voedsel, drank en geschenken worden gelegd. Zowel binnenhuis als buitenshuis – op het kerkhof – wordt het leven gevierd. Er wordt gezongen, gegeten en gedanst.
Oorspronkelijk vond dit feest begin augustus plaats. Onder invloed van de Rooms Katholieke kerk is dit feest ‘verhuisd’ naar begin november, zodat het samenviel met de Rooms Katholieke dodenherdenkingsdagen.
Begin augustus is voor Midden-Amerika een interessant moment. Rond 21 juni staat de zon loodrecht op de Kreeftskeerkring op het Noordelijk halfrond. Voor Midden-Amerika is dat het Noorden. Begin augustus staat de zon vrijwel loodrecht op Midden-Amerika. Daarna verplaatst de zon zich weer (schijnbaar) naar het zuiden. Gedurende een periode van begin mei tot en met begin augustus heeft Midden-Amerika de zon dus in het Noorden staan. Daarna verschuift de zon weer naar het Zuiden. Oorspronkelijk was dat dus het moment van de Dia de Los Muertos.
Systemic Ritual met voorouders
Al bij al lijkt de maand november een geschikte maand voor voorouderrituelen en contact met zielen. Daar doe ik dan aan mee met het geven van een ONLINE workshopserie van 5 zaterdagnamiddagen:
Systemic Ritual met familiethema’s en voorouders (basis)
Deze seriee start op zaterdagmiddag (16.00 uur Nederlandse tijd) 5 november 2022.
Voor meer informatie en aanmelden zie:
Systemic Ritual met familiethema’s en voorouders
Voor de hele cursus zie:
Bronnen:
www.middenamerika.nl/mexico/reisgids/feesten-dia-de-los-muertos/
www.beleven.org/feest/samhain
www.nightofartemis.nl
samhain.heidensweb.nl/geschiedenis.php
www.middenamerika.nl/mexico/reisgids/feesten-dia-de-los-muertos/
nl.wikipedia.org/wiki/Halloween
Systemic Ritual en Familieopstellingen 